Xử lý nước thải Thủy Sản: Công nghệ và giải pháp cho môi trường

Trong ngành thủy sản, vấn đề xử lý nước thải đang ngày càng trở nên quan trọng với sự tăng cường của các hoạt động chế biến và nuôi trồng thủy sản. Để đáp ứng những thách thức này, các phương pháp và công nghệ xử lý nước thải thủy sản ngày càng được chú ý và nghiên cứu.

Ảnh hưởng của nước thải nuôi trồng và chế biến thủy sản đến môi trường

Nước thải thủy sản có tác động mạnh đến môi trường, đặc biệt là trong ngành nuôi trồng thủy sản. Dưới đây là một số ảnh hưởng tiêu cực của nước thải nuôi trồng và chế biến thủy sản đến môi trường:

Biến đổi môi trường đất và nước:

• Đất phèn: Vùng ĐBSCL tập trung nhiều đất phèn tiềm tàng và phèn hoạt động. Khi đào đắp ao nuôi thủy sản, tầng phèn tiềm ẩn bị tác động bởi quá trình oxy hóa, lan truyền phèn rất mãnh liệt, làm giảm độ pH môi trường nước và gây ô nhiễm môi trường.
• Nguồn thải ra sông rạch: Tác động làm cho môi trường nước bị biến đổi. Chất lượng nước trong ao nuôi thủy sản thường chứa hữu cơ, các thành phần độc hại và cần được xử lý trước khi thải ra sông rạch.

Chất thải trong nuôi trồng thủy sản:

• Bùn thải: Chứa phân của các loài thủy sản, thức ăn dư thừa, các chất tồn dư từ vật tư sử dụng trong nuôi trồng. Đặc biệt, với các mô hình nuôi kỹ thuật cao, nguồn thải càng lớn và gây ô nhiễm môi trường càng cao.
• Chất thải chứa nitơ và phốtpho: Gây hiện tượng phú dưỡng môi trường nước, tạo điều kiện cho tảo độc phát triển trong ao nuôi thủy sản.

Việc xử lý nước thải thủy sản là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành nuôi trồng thủy sản và bảo vệ môi trường

Các phương pháp xử lý nước thải thủy sản

Có nhiều phương pháp xử lý nước thải thủy sản, có thể được chia thành ba nhóm chính:

Phương pháp vật lý

Các phương pháp vật lý sử dụng các thiết bị vật lý để loại bỏ các chất rắn, chất lơ lửng,… trong nước thải thủy sản. Các phương pháp vật lý phổ biến bao gồm:

• Lắng: Dùng lực trọng trường để tách các chất rắn, chất lơ lửng có kích thước lớn ra khỏi nước thải.
• Lọc: Dùng các vật liệu lọc để loại bỏ các chất rắn, chất lơ lửng có kích thước nhỏ ra khỏi nước thải.
• Tiệt trùng: Sử dụng nhiệt độ, hóa chất, tia cực tím,… để tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh trong nước thải.

Phương pháp hóa học

Các phương pháp hóa học sử dụng các hóa chất để loại bỏ các chất ô nhiễm, chất độc hại trong nước thải thủy sản. Các phương pháp hóa học phổ biến bao gồm:

• Chưng cất: Sử dụng nhiệt độ cao để tách các chất ô nhiễm, chất độc hại ra khỏi nước thải.
• Khử trùng: Dùng các hóa chất để tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh trong nước thải.
• Hấp thụ: Dùng các chất hấp thụ để giữ lại các chất ô nhiễm, chất độc hại trong nước thải.

Phương pháp sinh học

Các phương pháp sinh học sử dụng các vi sinh vật để phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải thủy sản. Các phương pháp sinh học phổ biến bao gồm:

• Phương pháp hiếu khí: Dùng các vi sinh vật hiếu khí để phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải.
• Phương pháp kỵ khí: Dùng các vi sinh vật kỵ khí để phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải.

Cách lựa chọn phương pháp xử lý nước thải thủy sản phù hợp cần dựa trên thành phần của nước thải, công suất xử lý và điều kiện kinh tế.

Công nghệ xử lý nước thải thủy sản

Công nghệ xử lý nước thải thủy sản là một hệ thống các thiết bị, quy trình kỹ thuật được sử dụng để xử lý nước thải thủy sản, nhằm loại bỏ các chất ô nhiễm, chất độc hại, đạt tiêu chuẩn quy định trước khi xả thải ra môi trường.

Công nghệ xử lý nước thải thủy sản có thể được chia thành hai nhóm chính:

Công nghệ xử lý nước thải thủy sản tập trung

Công nghệ xử lý nước thải thủy sản tập trung được áp dụng cho các cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản có quy mô lớn, tập trung. Công nghệ này bao gồm các hệ thống xử lý nước thải sau:

• Hệ thống xử lý sơ cấp: Dùng các phương pháp vật lý để loại bỏ các chất rắn, chất lơ lửng,… có kích thước lớn.
• Hệ thống xử lý thứ cấp: Dùng các phương pháp hóa học hoặc sinh học để loại bỏ các chất hữu cơ, chất dinh dưỡng,…
• Hệ thống xử lý thứ ba: Dùng các phương pháp hóa học hoặc sinh học để loại bỏ các chất ô nhiễm, chất độc hại còn lại.

Công nghệ xử lý nước thải thủy sản phi tập trung

Công nghệ xử lý nước thải thủy sản phi tập trung được áp dụng cho các cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản có quy mô nhỏ, phân tán. Công nghệ này thường sử dụng các phương pháp vật lý đơn giản, như lắng, lọc,… để xử lý nước thải.

Một số công nghệ xử lý nước thải thủy sản phổ biến hiện nay bao gồm:

Công nghệ A2/O

Công nghệ A2/O là một công nghệ xử lý nước thải thủy sản kết hợp ba giai đoạn: kỵ khí, thiếu khí và hiếu khí. Công nghệ này có hiệu quả xử lý cao, có thể đạt tiêu chuẩn quy định.

Công nghệ MBR

Công nghệ MBR là một công nghệ xử lý nước thải thủy sản sử dụng màng lọc để tách bùn sinh học ra khỏi nước thải. Công nghệ này có hiệu quả xử lý cao, tiết kiệm diện tích, chi phí vận hành thấp.

Công nghệ UASB

Công nghệ UASB là một công nghệ xử lý nước thải thủy sản kỵ khí, sử dụng bể phản ứng dạng vòng. Công nghệ này có hiệu quả xử lý cao, dễ vận hành, chi phí đầu tư thấp.

Công nghệ MBBR

Công nghệ MBBR là một công nghệ xử lý nước thải thủy sản hiếu khí, sử dụng giá thể cố định để vi sinh vật bám dính và phát triển. Công nghệ này có hiệu quả xử lý cao, dễ vận hành, chi phí đầu tư thấp.

Chọn công nghệ xử lý nước thải thủy sản phù hợp cần dựa trên các yếu tố sau:

• Thành phần của nước thải: Thành phần của nước thải thủy sản bao gồm các chất hữu cơ, chất dinh dưỡng, các kim loại nặng,… Các chất ô nhiễm này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý của công nghệ.
• Công suất xử lý: Công suất xử lý của công nghệ cần phù hợp với quy mô của cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản.
• Điều kiện kinh tế: Chi phí đầu tư, chi phí vận hành của công nghệ cần phù hợp với điều kiện kinh tế của cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản.

Việc lựa chọn và áp dụng công nghệ xử lý nước thải thủy sản phù hợp là rất quan trọng, góp phần bảo vệ môi trường, đảm bảo sức khỏe con người và động vật.

Quy định về xử lý nước thải thủy sản

Tại Việt Nam, việc xử lý nước thải nuôi trồng và chế biến thủy sản được quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Theo quy định, các cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản có trách nhiệm thực hiện xử lý nước thải trước khi xả thải ra môi trường. Nước thải thủy sản xả ra môi trường phải đạt tiêu chuẩn quy định tại QCVN 80:2015/BTNMT.

QCVN 80:2015/BTNMT quy định các tiêu chuẩn về chất lượng nước thải thủy sản, bao gồm:

• Chất hữu cơ: Tổng chất rắn lơ lửng (TSS) không quá 30 mg/l; tổng chất rắn hòa tan (TDS) không quá 500 mg/l; nhu cầu ôxy sinh hóa (BOD5) 24 giờ không quá 20 mg/l; nhu cầu ôxy hóa hóa học (COD) không quá 100 mg/l.
• Chất dinh dưỡng: Nitơ tổng (TN) không quá 50 mg/l; phốt pho tổng (TP) không quá 10 mg/l.
• Các kim loại nặng: Chì (Pb) không quá 0,01 mg/l; thủy ngân (Hg) không quá 0,0001 mg/l; asen (As) không quá 0,05 mg/l; cadmium (Cd) không quá 0,01 mg/l; crom (Cr) không quá 0,05 mg/l; mangan (Mn) không quá 0,1 mg/l; sắt (Fe) không quá 1 mg/l; niken (Ni) không quá 0,05 mg/l; thủy ngân (Hg) không quá 0,0001 mg/l.
• Vi sinh vật: Coliforms không quá 1000 CFU/100 ml; Escherichia coli không quá 10 CFU/100 ml.

Các cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản có trách nhiệm xây dựng kế hoạch xử lý nước thải, báo cáo kế hoạch này cho cơ quan quản lý nhà nước về môi trường cấp tỉnh. Cơ quan quản lý nhà nước về môi trường cấp tỉnh có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch xử lý nước thải của các cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản.

Việc xử lý nước thải thủy sản là một vấn đề quan trọng để bảo vệ môi trường, đảm bảo sức khỏe con người và động vật. Việc tuân thủ các quy định về xử lý nước thải thủy sản là trách nhiệm của các cơ sở nuôi trồng, chế biến thủy sản.

Kết luận

Bài viết này đã đi sâu vào các khía cạnh quan trọng của xử lý nước thải thủy sản, từ các phương pháp cơ bản đến công nghệ tiên tiến và nhìn nhận về tương lai của ngành này. Hy vọng rằng thông tin này sẽ giúp cộng đồng thủy sản hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc duy trì sự cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trường.