Cùng chung tay giảm thiểu “ô nhiễm trắng” đại dương

Ô nhiễm nhựa đại dương, hay còn gọi là “ô nhiễm trắng”, đang trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất trên toàn cầu. Rác thải nhựa không chỉ gây hại cho sinh vật biển mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe con người, hệ sinh thái toàn cầu.và nền kinh tế. Việt Nam, một quốc gia với đường bờ biển dài và ngành du lịch biển phát triển, đang phải đối mặt với nhiều thách thức do ô nhiễm nhựa. Theo báo cáo, Việt Nam là một trong những nước xả rác thải nhựa nhiều nhất ra biển, tạo ra áp lực lớn cho các hệ thống quản lý rác thải. Việc giảm thiểu ‘ô nhiễm trắng’ đại dương không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là nhiệm vụ của cả cộng đồng quốc tế.

Ô nhiễm trắng đại dương là gì?

Ô nhiễm trắng đại dương hay còn gọi là ô nhiễm nhựa đại dương là tình trạng tồn tại của rác thải nhựa, đặc biệt là túi nilon, chai nhựa, ly nhựa, ống hút, hộp xốp,… trong môi trường biển. Những vật liệu này không thể phân hủy hoàn toàn, tích tụ lâu ngày, gây ra nhiều tác động tiêu cực đến hệ sinh thái và sức khỏe con người.

Tác động của “ô nhiễm trắng” đối với môi trường và sinh vật biển bao gồm:

• Gây tổn thương và cái chết cho sinh vật biển: Sinh vật biển có thể mắc kẹt hoặc nuốt phải rác thải nhựa, dẫn đến chấn thương hoặc tử vong.
• Làm giảm chất lượng nước: Rác thải nhựa phân hủy thành các hạt vi nhựa, làm ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến chất lượng nước uống.
• Ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn: Hạt vi nhựa có thể được sinh vật biển tiêu thụ và tích lũy qua chuỗi thức ăn, cuối cùng ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
• Tác động tiêu cực đến du lịch và ngư nghiệp: Bãi biển và vùng biển ô nhiễm rác nhựa có thể làm giảm thu nhập từ du lịch và ngư nghiệp.

Rác thải nhựa không phân hủy tự nhiên và có thể tồn tại trong môi trường hàng trăm năm, gây ra các vấn đề lớn cho sinh vật biển và chuỗi thức ăn. Việc bảo vệ ô nhiễm đại dương chính là bảo vệ môi trường và sức khỏe nhân loại.

Tình hình Ô nhiễm Trắng tại Bờ Biển Việt Nam

Việt Nam sở hữu đường bờ biển dài hơn 3.260km (không tính các đảo), chạy dọc từ Bắc vào Nam, với trung bình cứ 100km² đất liền lại có 1km bờ biển. Trên tuyến bờ biển này, có 114 cửa sông, trung bình cứ 20km lại có một cửa sông, cùng hơn 50 vịnh, đầm và phá. Mặc dù điều kiện tự nhiên này rất thuận lợi cho phát triển kinh tế, nhưng nó cũng đặt ra nhiều thách thức về ô nhiễm rác thải.

Việc phân loại, thu hồi và xử lý rác thải tại Việt Nam hiện còn rất hạn chế. Chất thải nhựa và túi nilon chiếm khoảng 8-12% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt. Đáng chú ý là khoảng 10% chất thải nhựa và túi nilon không được tái sử dụng mà bị thải bỏ trực tiếp ra môi trường. Lượng chất thải nhựa và túi nilon thải bỏ hàng năm tại Việt Nam ước tính lên đến khoảng 2,5 triệu tấn, gây ra một “gánh nặng” lớn cho môi trường và tiềm ẩn nguy cơ “ô nhiễm trắng”​.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, ước tính mỗi năm có khoảng 3,1 triệu tấn chất thải nhựa được thải ra trên đất liền ở Việt Nam, trong đó ít nhất 10% số lượng này bị rò rỉ vào các hệ thống đường thủy. Điều này khiến Việt Nam trở thành một trong 5 quốc gia hàng đầu gây ô nhiễm nhựa đại dương trên thế giới​.

Tổ chức quốc tế về bảo tồn thiên nhiên (WWF) báo cáo rằng, tại Việt Nam, 80% rác thải nhựa bắt nguồn từ các hoạt động trên đất liền, từ sản xuất đến sinh hoạt hàng ngày của con người, trong khi 20% còn lại xuất phát từ hoạt động nghề cá, nuôi trồng thủy sản và tàu thuyền trên biển​.

Ngành du lịch biển Việt Nam cũng phát triển mạnh mẽ, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm, gây áp lực lớn lên môi trường biển. Nhiều bãi biển đẹp như vịnh Hạ Long, và các đảo như Cát Bà, Phú Quốc, Côn Đảo, và Cù Lao Chàm đang đứng trước nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng bởi lượng rác thải nhựa ngày càng gia tăng.

Nghiên cứu của Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ ra rằng, rác thải nhựa cùng với sự khai thác quá mức và không bền vững các hệ sinh thái biển đang dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học. Gần 300 loài sinh vật biển đã bị phát hiện vướng hoặc ăn phải các mảnh nhựa, gây tổn thương tế bào, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, thậm chí gây tắc nghẽn khí quản và ngạt thở​.

Việc sinh vật biển chứa nhiều vi nhựa từ rác thải nhựa trôi nổi cũng đang gây ra sự phá hủy và suy giảm đa dạng sinh học, thay đổi cấu trúc và thành phần của hệ sinh thái biển. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong cho nhiều loài động vật biển và đe dọa sự cân bằng sinh thái toàn cầu.

Hành động vì đại dương xanh

Để tiến tới một tương lai không rác thải nhựa và vì một đại dương xanh, cần có sự tham gia của mọi người từ mọi tầng lớp xã hội. Dưới đây là một số hành động và sáng kiến quan trọng:

• Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tăng cường giáo dục môi trường để mọi người hiểu rõ về tác động của rác thải nhựa và cách giảm thiểu nó.
• Thay đổi thói quen tiêu dùng: Khuyến khích việc sử dụng sản phẩm tái chế, tái sử dụng và từ chối các sản phẩm nhựa dùng một lần.
• Sáng kiến cộng đồng: Tổ chức các chiến dịch làm sạch bãi biển, sông suối và tham gia vào các dự án bảo vệ môi trường.
• Đổi mới công nghệ: Phát triển và áp dụng công nghệ tái chế nhựa tiên tiến và các giải pháp thay thế nhựa bền vững.
• Chính sách và quy định môi trường: Ủng hộ và tuân thủ các chính sách, quy định nhằm hạn chế sử dụng nhựa và quản lý rác thải hiệu quả.
• Hợp tác quốc tế: Tham gia vào các hiệp định và sáng kiến toàn cầu để giảm thiểu ô nhiễm nhựa và bảo vệ đại dương.

Mỗi hành động, dù nhỏ, cũng góp phần vào việc bảo vệ đại dương của chúng ta khỏi “ô nhiễm trắng” và tiến tới một tương lai bền vững hơn cho hành tinh.

Xem thêm: [Chia sẻ] Top 10 ý tưởng sáng tạo bảo vệ môi trường hiệu quả

Kết luận

Ộn nhiễm trắng đại dương là một vấn đề môi trường cấp bách cần được giải quyết ngay lập tức. Mỗi cá nhân, cộng đồng, doanh nghiệp và chính phủ cần chung tay hành động để đẩy lùi ộn nhiễm trắng đại dương, hướng đến một đại dương xanh, sạch và bền vững cho thế hệ tương lai.

Hãy cùng nhau hành động để bảo vệ đại dương và môi trường sống của chúng ta. Mỗi hành động nhỏ, như việc giảm sử dụng nhựa dùng một lần, có thể góp phần lớn vào việc giảm thiểu ô nhiễm nhựa và bảo vệ môi trường biển cho các thế hệ tương lai.