Đề xuất mô hình 7R và ngăn ngừa ô nhiễm nhựa trong kinh tế tuần hoàn

Ô nhiễm nhựa đang trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất trên thế giới. Theo thống kê, mỗi năm có khoảng 300 triệu tấn nhựa được sản xuất, trong đó hơn 8 triệu tấn bị thải ra đại dương, gây ra những tác động tiêu cực đến hệ sinh thái biển. Tại Việt Nam, rác thải nhựa chiếm tới 10 – 15% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt, đặt ra thách thức lớn cho công tác xử lý và tái chế. Để giải quyết thách thức này, mô hình 7R đã được đề xuất như một giải pháp toàn diện, giúp giảm thiểu rác thải nhựa và bảo vệ môi trường. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về mô hình 7R và cách áp dụng nó để ngăn ngừa ô nhiễm nhựa.

Mô hình 7r là gì?

Mô hình 7R là một khái niệm về quản lý rác thải bền vững, bao gồm 7 nguyên tắc: Refuse (Từ chối), Reduce (Giảm thiểu), Reuse (Tái sử dụng), Repair (Sửa chữa), Recycle (Tái chế), Rot (Ủ phân) và Rethink (Suy nghĩ lại). Mô hình này không chỉ giúp giảm thiểu rác thải nhựa mà còn khuyến khích lối sống xanh và tiết kiệm tài nguyên.

3R – giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế – là những nguyên tắc quan trọng trong quản lý chất thải bền vững, giúp nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường. Các trường học thường áp dụng 3R để giáo dục học sinh về trách nhiệm giảm thiểu rác thải, nhưng trên thực tế, đây chỉ là một phần nhỏ trong những giải pháp có thể thực hiện. Để tiếp cận một cách toàn diện hơn, mô hình 7R ra đời, mở rộng phạm vi quản lý chất thải một cách hiệu quả hơn.

Điều đáng lưu ý là 7R được sắp xếp theo một hệ thống phân cấp, phản ánh mức độ ưu tiên của từng hành động. Trong đó, tái chế chỉ nằm gần cuối danh sách, bởi dù các chương trình tái chế có hiệu quả đến đâu, chúng cũng không thể giải quyết triệt để vấn đề nếu lượng chất thải tiếp tục gia tăng. Thực tế cho thấy, việc kiểm soát ngay từ khâu đầu tiên mới là yếu tố then chốt để giảm tải áp lực lên hệ thống xử lý chất thải.

Một số số liệu về nguy cơ quá tải của hành tinh trước sự phát triển của xã hội tiêu thụ theo thời gian

Để vượt qua những thách thức hiện nay, cần có các giải pháp thay thế cho mô hình kinh tế tuyến tính “Khai thác – Sản xuất – Thải bỏ” (“Take-Make-Waste”). Một trong những hướng đi đầy hứa hẹn chính là áp dụng mô hình kinh doanh tuần hoàn theo nguyên tắc “Giảm – Tái sử dụng – Tái chế” (3R: Reduce – Reuse – Recycle).

Mô hình 3R đã và đang được triển khai tại nhiều quốc gia, không ngừng phát triển với các giải pháp bổ sung ngày càng hiệu quả. Nhằm thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, các nhà khoa học đã kết hợp mô hình 3R với Lansink’s Ladder và EMF để xây dựng nên ‘Mô hình 7R’. Đây là một hệ thống gồm bảy giải pháp thiết thực, sắp xếp theo mức độ tác động, nhằm hướng đến một môi trường bền vững hơn.

Bằng cách tối ưu hóa vòng đời của sản phẩm, linh kiện và nguyên vật liệu, mô hình kinh tế tuần hoàn 7R giúp sử dụng tài nguyên thiên nhiên hiệu quả, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Không chỉ đơn thuần là một biện pháp bảo vệ sinh thái, mô hình này còn mở ra nhiều cơ hội kinh tế, thúc đẩy sự quan tâm và đầu tư trên toàn cầu. Việc xây dựng các hệ thống công nghiệp có khả năng tự tái tạo không chỉ giúp giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên mà còn hạn chế tối đa lượng chất thải phát sinh. Ngoài việc tiết kiệm chi phí từ khai thác tài nguyên và xử lý rác thải, mô hình tuần hoàn còn giúp củng cố chuỗi cung ứng, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời tạo điều kiện cho sự đổi mới và gia tăng việc làm, mở ra cơ hội kinh tế trị giá hàng nghìn tỷ đô la trên phạm vi toàn cầu.

Bản chất của mô hình quản lý chất thải theo 7R là gì?

Dưới đây thể hiện những yếu tố cơ bản của tiếp cận 7R trong nền kinh tế tuần hoàn, trong đó các R được mô tả như sau:

Thay đổi tư duy (Rethink)

Hãy suy nghĩ lại về cách bạn đánh giá và sử dụng tài nguyên thiên nhiên. Hiểu rằng tài nguyên có hạn sẽ giúp bạn đưa ra những lựa chọn bền vững hơn trong cuộc sống hàng ngày. Mọi quyết định nhỏ của bạn đều ảnh hưởng đến môi trường.

Một cách để thay đổi tư duy là đánh giá lượng rác thải tại nhà. Việc này giúp bạn xác định những lĩnh vực gây ra nhiều rác nhất. Ví dụ, nếu bạn nhận thấy mình sử dụng nhiều chai nhựa dùng một lần, bạn có thể cân nhắc chuyển sang chai tái sử dụng bằng thủy tinh hoặc thép không gỉ. Điều này không chỉ giảm ô nhiễm mà còn giúp bạn tiết kiệm chi phí.

Bạn cũng có thể xem xét lại cách đóng gói sản phẩm, kéo dài thời gian sử dụng đồ dùng và hợp tác cùng người khác để cải tiến hệ thống tiêu dùng nhằm giảm thiểu rác thải nhựa.

Từ chối (Refuse)

Việc từ chối các sản phẩm hoặc dịch vụ gây hại cho môi trường là bước quan trọng trong lối sống bền vững. Khi mua sắm, bạn có thể chọn sản phẩm có bao bì tối giản hoặc không dùng túi nilon mà mang theo túi vải của riêng mình.

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn đồ nhựa trong cuộc sống, nhưng có ý thức hơn về tác động của chúng sẽ giúp bạn thay đổi thói quen. Hãy từ chối các sản phẩm khó tái chế, tiêu tốn nhiều năng lượng trong sản xuất hoặc chỉ sử dụng một lần. Ngoài ra, hãy chủ động lựa chọn sản phẩm có bao bì thân thiện với môi trường.

Giảm thiểu (Reduce)

Hạn chế sử dụng tài nguyên là cách hiệu quả để bảo vệ môi trường. Bạn có thể bắt đầu bằng cách giảm tiêu thụ năng lượng, tiết kiệm nước và cắt giảm lượng rác thải trong sinh hoạt hàng ngày.

Phòng bếp thường là nơi tạo ra nhiều rác thải nhất, vì vậy hãy tập trung giảm thiểu tại đây trước. Một số cách đơn giản gồm: mang theo túi vải khi đi chợ, dùng chai nước tái sử dụng, đựng thức ăn trong hộp có thể dùng nhiều lần, hạn chế sử dụng ống hút và dao dĩa nhựa. Ngoài ra, bạn cũng có thể thay thế các vật dụng dùng một lần bằng những sản phẩm bền vững như khăn vải thay cho khăn giấy hoặc cốc sứ thay cho cốc nhựa.

Tái sử dụng (Reuse)

Hãy tận dụng tối đa những gì bạn đã có thay vì mua mới. Một cách đơn giản là đổ đầy lại các chai lọ thay vì vứt bỏ chúng sau khi sử dụng. Nếu bạn không cần một món đồ nào đó, hãy tìm cách tặng lại cho người khác hoặc quyên góp để giúp đỡ những người cần.

Bạn cũng có thể tái sử dụng túi đựng hàng, hộp đựng thức ăn, chai nước hoặc các vật liệu đóng gói thay vì vứt bỏ chúng ngay sau một lần sử dụng. Điều này không chỉ giúp giảm rác thải mà còn tiết kiệm đáng kể chi phí mua sắm.

Tái chế (Recycle)

Tái chế giúp chuyển đổi rác thải thành tài nguyên có ích. Hãy tìm hiểu về các loại vật liệu có thể tái chế tại địa phương bạn và xử lý rác thải một cách có trách nhiệm. Ngoài ra, hãy ủng hộ các sản phẩm có thể tái chế hoặc yêu cầu cải thiện hệ thống thu gom rác thải để đảm bảo chúng được xử lý đúng cách.

Hiện nay có nhiều chương trình tái chế khác nhau như tái chế rác thải nhựa, thiết bị điện tử, dầu ăn, giấy, kim loại… Hãy tìm hiểu và tham gia vào các chương trình này để góp phần bảo vệ môi trường.

Sửa chữa (Repair)

Thay vì vứt bỏ đồ hỏng, hãy thử sửa chữa để kéo dài tuổi thọ của chúng. Điều này không chỉ giúp giảm lãng phí mà còn tiết kiệm chi phí đáng kể. Bạn có thể học cách sửa chữa đồ gia dụng qua các hướng dẫn trực tuyến hoặc nhờ đến các dịch vụ sửa chữa chuyên nghiệp.

Trước khi quyết định vứt bỏ một vật dụng, hãy nghĩ xem liệu nó có thể được sửa chữa hoặc tận dụng theo cách khác hay không.

Thay thế (Replace)

Hãy tìm kiếm các giải pháp thay thế thân thiện hơn với môi trường. Chẳng hạn, thay vì sử dụng nhựa dùng một lần, bạn có thể chuyển sang các sản phẩm có thể tái sử dụng như túi vải, hộp thủy tinh, chai inox.

Việc thay thế các vật liệu gây hại cho môi trường bằng những lựa chọn bền vững là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm thiểu tác động tiêu cực đến hành tinh của chúng ta.

Xem thêm: Việt Nam tham gia thỏa thuận toàn cầu nỗ lực giảm thiểu rác thải nhựa

Kết Luận

Mô hình 7R là một giải pháp hiệu quả để ngăn ngừa ô nhiễm nhựa và bảo vệ môi trường. Bằng cách áp dụng 7 nguyên tắc này vào cuộc sống hàng ngày, chúng ta có thể góp phần giảm thiểu rác thải nhựa, tiết kiệm tài nguyên và xây dựng một tương lai bền vững. Hãy cùng nhau hành động vì một hành tinh xanh sạch đẹp!