Vì sao doanh nghiệp cần quan trắc môi trường lao động?

Quan trắc môi trường lao động là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật mà còn đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, hạn chế rủi ro và nâng cao năng suất. Với sự phát triển của các ngành công nghiệp, việc kiểm soát và đánh giá môi trường làm việc trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về quan trắc môi trường lao động, lợi ích, quy trình thực hiện và các từ khóa liên quan để giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Quan trắc môi trường lao động là gì?

Quan trắc môi trường lao động là quá trình thu thập, đo lường và phân tích các yếu tố trong môi trường làm việc như nhiệt độ, độ ẩm, tiếng ồn, bụi, hóa chất, ánh sáng và các tác nhân vật lý, hóa học khác. Mục đích chính là đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này đến sức khỏe người lao động, từ đó đề xuất các biện pháp phòng ngừa và cải thiện điều kiện làm việc.

Quá trình thu thập và phân tích này đòi hỏi kỹ thuật viên trực tiếp đến các nhà máy, xí nghiệp hoặc xưởng sản xuất để tiến hành khảo sát. Họ sử dụng các thiết bị chuyên dụng theo quy định để thực hiện công việc. Kết quả thu thập, lấy mẫu và phân tích tại hiện trường sẽ được so sánh với các tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện hành theo quy định tại Nghị định 44/2016/NĐ-CP.

Tại sao phải quan trắc môi trường lao động?

Người lao động là nhân tố quan trọng quyết định chất lượng và sự phát triển của doanh nghiệp. Đảm bảo sức khỏe cho họ chính là đảm bảo sự vận hành ổn định và bền vững của doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều người lao động phải làm việc trong môi trường có các yếu tố tác động như nhiệt độ, ánh sáng, tiếng ồn, hóa chất,… Nếu không được kiểm soát chặt chẽ, các yếu tố này có thể vượt mức quy định, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người lao động.

Theo báo cáo của Cục Quản lý môi trường y tế, trong giai đoạn 2011 – 2016, có khoảng 10% môi trường lao động tại các cơ sở trên cả nước không đạt tiêu chuẩn. Điều này khiến người lao động có nguy cơ cao mắc các bệnh nghề nghiệp hoặc bị ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Chính vì vậy, việc quan trắc môi trường lao động định kỳ tối thiểu 1 lần/năm là yêu cầu quan trọng giúp doanh nghiệp kiểm soát và cải thiện môi trường làm việc, đảm bảo sức khỏe cho đội ngũ nhân sự.

Bên cạnh đó, thực hiện quan trắc môi trường lao động còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng:

• Tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành như Luật An toàn vệ sinh lao động 2015, Nghị định 44/2016/NĐ-CP, Nghị định 39/2016/NĐ-CP, Thông tư 16/2016/TT-BYT.
• Đáp ứng tiêu chuẩn ISO và các yêu cầu từ khách hàng.
• Phát hiện sớm và đánh giá các yếu tố nguy hại trong môi trường lao động, từ đó đưa ra giải pháp cải thiện, giảm thiểu tác động tiêu cực, góp phần phòng chống bệnh nghề nghiệp.

Việc quan trắc môi trường lao động không chỉ là trách nhiệm mà còn là chiến lược lâu dài giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, tạo dựng môi trường làm việc an toàn, lành mạnh cho người lao động.

Tầm quan trọng của quan trắc môi trường lao động

Việc quan trắc môi trường lao động có ý nghĩa như thế nào?

• Bảo vệ sức khỏe người lao động: Giúp phát hiện và kiểm soát các yếu tố nguy hại như hóa chất độc hại, bụi mịn, tiếng ồn lớn, từ đó giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh nghề nghiệp.
• Đảm bảo tuân thủ pháp luật: Doanh nghiệp cần thực hiện quan trắc định kỳ theo quy định tại Nghị định 44/2016/NĐ-CP và các văn bản pháp luật liên quan để tránh vi phạm và bị xử lý hành chính.
• Cải thiện điều kiện làm việc: Dữ liệu quan trắc giúp doanh nghiệp đánh giá môi trường lao động, điều chỉnh các yếu tố chưa phù hợp, nâng cao hiệu quả làm việc và sự hài lòng của nhân viên.
• Gia tăng uy tín doanh nghiệp: Một môi trường làm việc an toàn không chỉ giúp giữ chân lao động mà còn tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp, đáng tin cậy trong mắt khách hàng và đối tác.

Các quy định về quan trắc môi trường lao động

Các quy định liên quan đến đo kiểm môi trường lao động được đề cập trong các văn bản pháp luật sau:

• Luật An toàn, Vệ sinh Lao động số 84/2015/QH13 quy định các nguyên tắc và yêu cầu về bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động.
• Nghị định 44/2016/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết một số điều của Luật An toàn, Vệ sinh Lao động, bao gồm kiểm định kỹ thuật an toàn, huấn luyện an toàn lao động và quan trắc môi trường lao động.
• Nghị định 39/2016/NĐ-CP quy định chi tiết các nội dung liên quan đến an toàn vệ sinh lao động.
• Thông tư 19/2016/TT-BYT hướng dẫn về quản lý vệ sinh lao động và chăm sóc sức khỏe người lao động.
• Nghị định 140/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung các quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh và thủ tục hành chính thuộc phạm vi quản lý của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.
• Nghị định 28/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội và xuất khẩu lao động theo hợp đồng.

Các doanh nghiệp, tổ chức sử dụng lao động cần nắm vững các quy định này để thực hiện quan trắc môi trường lao động đúng quy định, đảm bảo tính chính xác, đầy đủ và kịp thời. Kết quả quan trắc phải được ghi nhận, lưu trữ và báo cáo theo yêu cầu pháp luật hiện hành.

Nguyên tắc thực hiện quan trắc môi trường lao động

Theo quy định tại Điều 35 Nghị định 44/2016/NĐ-CP về nguyên tắc thực hiện quan trắc môi trường lao động, nội dung cụ thể bao gồm:

• Tiến hành đầy đủ các hạng mục quan trắc đối với các yếu tố có hại đã được xác định trong hồ sơ vệ sinh lao động do cơ sở lao động thiết lập.
• Theo Khoản 3 Điều 33 Nghị định 44/2016/NĐ-CP, đối với công việc, ngành nghề có tính chất nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, việc quan trắc môi trường lao động cần bao gồm đánh giá gánh nặng lao động cũng như các chỉ tiêu tâm sinh lý lao động theo phương pháp Ergonomics.
• Việc đo kiểm môi trường lao động phải được thực hiện đồng bộ giữa cả hai bên: đơn vị sử dụng lao động và tổ chức có đủ điều kiện thực hiện quan trắc.

Yêu cầu đối với quan trắc môi trường lao động:

• Thực hiện trong thời gian cơ sở lao động đang hoạt động sản xuất, kinh doanh.
• Mẫu quan trắc được lấy theo phương pháp lấy mẫu cá nhân và đặt tại các vị trí có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động.
• Trường hợp sử dụng phương pháp phát hiện nhanh mà kết quả chưa đảm bảo độ chính xác, tổ chức quan trắc phải tiến hành lấy mẫu và phân tích bằng phương pháp phù hợp tại phòng thí nghiệm đạt chuẩn.

Bổ sung và cập nhật yếu tố có hại trong Hồ sơ vệ sinh lao động khi:

• Có thay đổi về công nghệ, quy trình sản xuất hoặc nâng cấp cơ sở lao động dẫn đến nguy cơ xuất hiện yếu tố nguy hại mới.
• Tổ chức quan trắc môi trường lao động đề xuất bổ sung trong quá trình thực hiện quan trắc.
• Cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền yêu cầu bổ sung.

Chi phí thực hiện quan trắc, đánh giá mức độ tiếp xúc nghề nghiệp, lập báo cáo và phí quản lý được người sử dụng lao động chi trả theo quy định pháp luật.

Các tổ chức thực hiện quan trắc môi trường lao động có trách nhiệm báo cáo Bộ Y tế hoặc Sở Y tế khi phát hiện yếu tố có hại mới tại cơ sở lao động mà chưa có quy định giới hạn cho phép.

Đối tượng nào bắt buộc thực hiện quan trắc môi trường lao động

Những đơn vị cần thực hiện quan trắc môi trường lao động:

• Bệnh viện: Môi trường lao động tại bệnh viện tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe do thường xuyên tiếp xúc với dịch bệnh nguy hiểm. Việc thực hiện đo kiểm môi trường lao động giúp xác định các yếu tố rủi ro, từ đó đưa ra giải pháp kiểm soát nhằm đảm bảo an toàn cho nhân viên y tế và bệnh nhân, đồng thời nâng cao hiệu suất làm việc.
• Nhà máy: Công nhân làm việc trong các nhà máy thường phải tiếp xúc với khí thải, bụi bẩn, hóa chất, tiếng ồn,… Nếu không được kiểm soát chặt chẽ, các yếu tố này có thể vượt ngưỡng cho phép, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Vì vậy, các nhà máy cần tiến hành quan trắc môi trường lao động định kỳ để đánh giá tình trạng môi trường làm việc, phát hiện kịp thời các yếu tố nguy hại và áp dụng biện pháp phòng ngừa thích hợp.
• Các cơ sở sản xuất: Các nhà máy cơ khí, nhà máy sử dụng nhiên liệu đốt, nhà máy sản xuất giấy, hóa chất,… cùng các đơn vị có sử dụng lao động, dù có ký hợp đồng lao động hay không, đều bắt buộc phải thực hiện quan trắc môi trường lao động định kỳ theo quy định nhằm đảm bảo sức khỏe và an toàn cho người lao động.

Quy trình thực hiện quan trắc môi trường lao động

Bước 1: Đơn vị được ủy thác liên hệ với doanh nghiệp, thu thập thông tin cần thiết và đưa ra mức chi phí phù hợp dựa trên dữ liệu do doanh nghiệp cung cấp.

Bước 2: Hai bên cùng trao đổi, thống nhất về hợp đồng quan trắc và xác định thời gian thực hiện phù hợp.

Bước 3: Đơn vị thực hiện tiến hành đo kiểm môi trường lao động theo nội dung đã thỏa thuận trong hợp đồng.

Bước 4: Dựa trên kết quả thu thập được, tiến hành đánh giá mức độ quan trắc để xác định hiện trạng môi trường lao động.

Bước 5: Hoàn thiện và bàn giao hồ sơ quan trắc môi trường lao động, đồng thời đề xuất các giải pháp cải thiện phù hợp với tình hình thực tế của doanh nghiệp.

Ngoài ra, quá trình quan trắc môi trường lao động phải tuân thủ theo Điều 37 Nghị định 44/2016/NĐ-CP, bao gồm:

– Đảm bảo thiết bị quan trắc được kiểm định, hiệu chuẩn đúng quy định trước khi thực hiện.

– Tuân thủ đầy đủ quy trình quan trắc đã cam kết.

– Cung cấp kết quả quan trắc trung thực cho người sử dụng lao động.

Trường hợp kết quả quan trắc không đạt yêu cầu, doanh nghiệp cần thực hiện:

✔ Áp dụng biện pháp cải thiện điều kiện lao động, giảm thiểu rủi ro và phòng tránh bệnh nghề nghiệp.

✔ Tổ chức khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh nghề nghiệp liên quan.

✔ Cung cấp bồi dưỡng bằng hiện vật cho người lao động theo quy định pháp luật.

Kết Luận

Quan trắc môi trường lao động không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm của doanh nghiệp đối với người lao động. Việc thực hiện định kỳ và nghiêm túc sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển bền vững. Hãy liên hệ với các đơn vị uy tín để được tư vấn và hỗ trợ thực hiện quan trắc môi trường lao động một cách chuyên nghiệp nhất.