Giải pháp xử lý chất thải từ ngành công nghiệp gỗ hiệu quả

Ngành công nghiệp gỗ đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, cung cấp nguồn nguyên liệu và sản phẩm thiết yếu. Tuy nhiên, quá trình sản xuất cũng tạo ra một lượng lớn chất thải gỗ công nghiệp, từ bụi gỗ, dăm bào đến các loại ván ép thải, gỗ MDF thải, và hóa chất như sơn thải gỗ, keo dán thải, dung môi thải gỗ. Việc xử lý bụi gỗ và toàn bộ phế liệu gỗ một cách hiệu quả không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn mở ra những cơ hội tái chế gỗ và tạo ra giá trị kinh tế. Bài viết này sẽ đi sâu thực trạng, các phương pháp xử lý chất thải từ ngành công nghiệp gỗ hiện nay, hướng đến một kinh tế tuần hoàn ngành gỗ bền vững.

Thực trạng về vấn đề xử lý chất thải ngành công nghiệp gỗ

Ngành chế biến gỗ Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức lớn về ô nhiễm môi trường do chất thải sản xuất.

Trước thực trạng này, các doanh nghiệp trong ngành cần có biện pháp mạnh mẽ để giảm thiểu tác động tiêu cực. Đầu tư vào công nghệ tiên tiến và huy động nguồn lực tài chính là những giải pháp cấp bách. Chỉ khi cải thiện hiệu quả xử lý chất thải, ngành gỗ mới có thể hướng tới phát triển ổn định và lâu dài.

Chất thải rắn phát sinh từ ngành công nghiệp gỗ

Chất thải rắn sản xuất không nguy hại:

Chất thải rắn thông thường phát sinh trong quá trình sản xuất chủ yếu bao gồm các vật liệu có nguồn gốc từ gỗ như mạt cưa, phôi bào, giấy nhám và một số phế phẩm khác.

• Chất thải từ công đoạn gia công sản phẩm gỗ chủ yếu là mạt cưa và phôi bào. Những chất này có thành phần xenlulozơ, thuộc nhóm chất thải trơ, ít tác động đến môi trường và dễ dàng xử lý.
• Các phế liệu khác như gỗ vụn, mảnh gỗ thừa cũng được thải ra trong quá trình sản xuất.

Chất thải rắn sản xuất nguy hại:

Các chất thải rắn nguy hại phát sinh bao gồm: phế phẩm gỗ như đầu mẫu, mùn cưa, vỏ bào, cành cây dính sơn bị loại bỏ trong quá trình sơ chế nguyên liệu. Ngoài ra, các chất như sơn, dầu nhớt bôi trơn máy móc trong quá trình bảo dưỡng thiết bị; bao bì đựng sơn, vecni, dầu mỡ; keo dán, chất trám kín cũng được xếp vào nhóm nguy hại, có khả năng gây tác động xấu đến môi trường và sức khỏe con người.

Chất thải rắn sinh hoạt:

Chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ sinh hoạt hằng ngày của công nhân.

Tác động của chất thải rắn ngành công nghiệp gỗ

Tác động của quy trình sản xuất từ ván gỗ, gỗ vụn

Gỗ công nghiệp (ván ép, gỗ dăm, gỗ mảnh) thường chứa một lượng lớn keo kết dính và nhựa trong quá trình sản xuất. Những chất này có thể bao gồm nhiều hợp chất độc hại, trong đó focmandehyt là thành phần phổ biến. Ngoài ra, các hóa chất khác như thuốc trừ sâu, chất chống mốc cũng có thể tồn tại trong sản phẩm cuối cùng. Những chất này không chỉ gây nguy hiểm khi rò rỉ ra môi trường mà còn đe dọa đến sức khỏe và an toàn nếu không được bảo quản đúng cách.

Tác động của nhà máy cưa và sản xuất các sản phẩm từ gỗ

Các nhà máy chế biến gỗ thường lưu trữ một khối lượng đáng kể hóa chất độc hại như chất chống mối mọt, sơn, vecni và dung môi hữu cơ. Quá trình xử lý gỗ, đặc biệt là công đoạn ngâm tẩm hoặc ép áp lực, thường sử dụng các loại hóa chất bảo quản chứa thành phần độc hại như CCA (hỗn hợp đồng, crom và asen).

Mặc dù CCA đã bị cấm hoặc hạn chế sử dụng ở nhiều quốc gia, các hợp chất thay thế như ACQ, đồng azo và borat vẫn được ứng dụng phổ biến, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.

Tác động chính:

• Ô nhiễm đất: Chất thải rắn không được thu gom và xử lý đúng cách có thể bị rửa trôi bởi nước mưa, khiến các hóa chất độc hại thấm sâu vào đất, làm suy giảm chất lượng đất.
• Nguy cơ an toàn lao động: Các phế phẩm từ hoạt động sản xuất như sắt thép vụn, đinh gỉ,… nếu không được thu dọn có thể gây thương tích cho công nhân trong quá trình làm việc.

Xử lý bằng phương pháp tái chế

Than sinh học, một loại than xốp được sản xuất từ vật liệu hữu cơ như gỗ phế liệu, không chỉ giúp tái chế chất thải mà còn mang lại nhiều lợi ích đáng kể:

• Lưu trữ carbon lâu dài: Khác với các nhiên liệu sinh khối thông thường giải phóng CO2 nhanh chóng, than sinh học có khả năng giữ carbon ổn định trong đất hàng nghìn năm, góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu.
• Ứng dụng hiệu quả trong xây dựng: Khi được thêm vào hỗn hợp xi măng hoặc vữa, than sinh học giúp tăng độ kết dính lên đến 20% và cải thiện khả năng chống thấm nước lên 50%, nâng cao chất lượng công trình.
• Giảm phát thải CO2: Thay vì đốt hoặc chôn lấp gây ô nhiễm, việc tận dụng phế liệu gỗ như mùn cưa để sản xuất than sinh học không chỉ tạo ra vật liệu xây dựng bền vững mà còn hạn chế đáng kể lượng khí thải ra môi trường.

Nhờ những ưu điểm vượt trội, than sinh học đang trở thành giải pháp đa năng, kết hợp giữa bảo vệ môi trường và phát triển ngành xây dựng xanh.

Kết Luận:

Xử lý chất thải từ ngành công nghiệp gỗ không chỉ là trách nhiệm của riêng các doanh nghiệp mà còn là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Việc áp dụng các phương pháp xử lý tiên tiến, đẩy mạnh tái chế gỗ, và xây dựng một hệ thống quản lý chất thải gỗ hiệu quả là những bước quan trọng để hướng tới một ngành công nghiệp gỗ phát triển bền vững, giảm thiểu phát thải từ ngành gỗ và bảo vệ môi trường cho các thế hệ tương lai.