Giải pháp xử lý rác thải hướng đến nền kinh tế xanh tuần hoàn

Nạn rác thải đang ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối trên toàn cầu, đe dọa đến môi trường sống và sức khỏe con người. Nhận thức được tính cấp bách của vấn đề này, Việt Nam đã và đang nỗ lực hướng đến nền kinh tế xanh tuần hoàn, trong đó xử lý rác thải đóng vai trò then chốt. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích thực trạng rác thải tại Việt Nam, đồng thời đề xuất giải pháp xử lý rác thải hướng đến nền kinh tế xanh tuần hoàn, góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững.

Thực trạng tình hình rác thải tại Việt Nam

Việt Nam đang phải đối mặt với sự gia tăng nhanh chóng của khối lượng rác thải do quá trình đô thị hóa và phát triển kinh tế. Mỗi năm, lượng rác thải sinh hoạt ước tính đạt khoảng 27 triệu tấn, trong đó hơn 75% tập trung tại các đô thị lớn. Đáng chú ý, tỷ lệ gia tăng rác thải trung bình hàng năm khoảng 10-16%.

• Lượng rác thải gia tăng đáng báo động: Theo thống kê, mỗi ngày Việt Nam thải ra khoảng 200.000 tấn rác thải sinh hoạt, dự kiến sẽ tăng lên 300.000 tấn vào năm 2030.
• Hệ thống xử lý rác thải còn nhiều hạn chế: Tỷ lệ rác thải được thu gom và xử lý đạt chuẩn chỉ chiếm khoảng 60%, số còn lại bị chôn lấp hoặc thải ra môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng.
• Nguy cơ tiềm ẩn từ rác thải: Rác thải không được xử lý ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai, góp phần biến đổi khí hậu.

Các phương pháp xử lý rác thải hướng đến kinh tế xanh

Nền kinh tế xanh tuần hoàn đề cao việc giảm thiểu rác thải, tái sử dụng và tái chế tài nguyên hiệu quả. Do đó, các phương pháp xử lý rác thải hướng đến kinh tế xanh cần tập trung vào các nguyên tắc sau:

Phân loại rác thải tại nguồn

Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc xử lý rác thải theo mô hình kinh tế xanh tuần hoàn. Rác thải được phân loại thành các loại khác nhau như rác thải hữu cơ, rác thải vô cơ, rác thải tái chế, rác thải nguy hại, v.v. Việc phân loại rác thải tại nguồn giúp:

• Giảm thiểu lượng rác thải cần xử lý.
• Tăng hiệu quả tái chế rác thải.
• Giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Tái chế rác thải

Rác thải tái chế được thu gom và vận chuyển đến các nhà máy tái chế để biến thành các sản phẩm mới. Ví dụ, chai nhựa có thể được tái chế thành sợi polyester để sản xuất quần áo, hoặc tái chế thành nhựa xây dựng. Tái chế rác thải giúp:

• Tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.
• Giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
• Tạo ra việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế.

Ủ phân rác thải hữu cơ

Rác thải hữu cơ được ủ phân để tạo thành phân bón cho cây trồng. Ủ phân rác thải hữu cơ giúp:

• Giảm lượng rác thải cần xử lý.
• Tạo ra phân bón hữu cơ cho cây trồng, thay thế cho phân bón hóa học.
• Bảo vệ môi trường.

Biến rác thải thành năng lượng

Rác thải không thể tái chế có thể được đốt cháy để tạo ra năng lượng. Biến rác thải thành năng lượng giúp:

• Giảm lượng rác thải cần xử lý.
• Tạo ra nguồn năng lượng tái tạo.
• Giảm thiểu phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Sử dụng các công nghệ tiên tiến

Cần ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong việc thu gom, vận chuyển, tái chế và xử lý rác thải. Ví dụ, sử dụng robot để phân loại rác thải, sử dụng công nghệ sinh học để xử lý rác thải hữu cơ, v.v. Sử dụng các công nghệ tiên tiến giúp:

• Tăng hiệu quả xử lý rác thải.
• Giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
• Tiết kiệm chi phí.

Các sáng kiến và chương trình hỗ trợ kinh tế xanh tuần hoàn

Các sáng kiến và chương trình hỗ trợ kinh tế xanh tuần hoàn đang ngày càng được mở rộng và phát triển trên toàn cầu, bao gồm:

• Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP): UNEP ước tính rằng nếu tiếp tục phát triển theo mô hình kinh tế tuyến tính, nhu cầu sử dụng tài nguyên thiên nhiên của thế giới sẽ tăng gấp ba lần so với hiện nay vào năm 2030.
• Chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng Xanh: Việt Nam đã xác định xây dựng kinh tế tuần hoàn là một trong những định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030.
• Diễn đàn Kinh tế thế giới và các đối tác: Năm 2018, Diễn đàn Kinh tế thế giới cùng với Viện Tài nguyên Thế giới, Quỹ Ellen MacArthur và hơn 40 đối tác đã khởi xướng Diễn đàn thúc đẩy kinh tế tuần hoàn với các sáng kiến như tăng cường mô hình tài chính hỗn hợp và tạo khung chính sách thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Những sáng kiến này không chỉ nhấn mạnh việc tái sử dụng chất thải và coi chất thải là tài nguyên mà còn tập trung vào việc kết nối các hoạt động kinh tế để tạo thành các vòng tuần hoàn trong nền kinh tế, giúp giữ cho dòng vật chất được sử dụng lâu nhất có thể và khôi phục, tái tạo các sản phẩm, vật liệu ở cuối mỗi vòng sản xuất hay tiêu dùng.

Kết luận

Nền kinh tế xanh tuần hoàn là hướng đi tất yếu cho sự phát triển bền vững của Việt Nam. Xử lý rác thải hướng đến nền kinh tế xanh tuần hoàn không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn tạo ra cơ hội phát triển kinh tế mới, mang lại lợi ích cho cộng đồng và doanh nghiệp. Hãy chung tay hành động vì một tương lai xanh – sạch – đẹp!