Các yêu cầu khi lập hồ sơ môi trường mà các doanh nghiệp cần biết

Lập hồ sơ môi trường là một trong những nghĩa vụ quan trọng của các doanh nghiệp, dự án, hoạt động, hay công trình có tác động đến môi trường. Việc lập hồ sơ môi trường không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, trách nhiệm, và hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, lập hồ sơ môi trường cũng gặp nhiều khó khăn và yêu cầu cần lưu ý. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản về các khó khăn, và cách thức lập hồ sơ. các yêu cầu khi lập hồ sơ môi trường theo quy định mới của Luật Bảo vệ môi trường 2020.

Những yêu cầu cơ bản khi lập hồ sơ môi trường

Lập hồ sơ môi trường là quá trình thu thập, phân tích, đánh giá, và trình bày các thông tin về tác động của doanh nghiệp, dự án, hoạt động, hay công trình đến môi trường, cũng như các giải pháp để bảo vệ, cải thiện, và phục hồi môi trường. Lập hồ sơ môi trường là một trong những điều kiện để được cấp phép hoạt động, xả thải, nhập khẩu phế liệu, hay tham gia các dự án đầu tư công có liên quan đến môi trường.

Để lập hồ sơ môi trường, doanh nghiệp cần thực hiện các yêu cầu sau đây:

Xác định loại hình sản xuất và loại hồ sơ phù hợp

Doanh nghiệp cần xác định loại hình sản xuất của lĩnh vực, ngành nghề mà doanh nghiệp đang hoạt động, để xác định loại hồ sơ môi trường mà doanh nghiệp phải sử dụng. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, có ba loại hồ sơ môi trường chính là:

• Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM): là loại hồ sơ môi trường dành cho các dự án có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao, cần phải đánh giá toàn diện các tác động của dự án đến môi trường và đề xuất các biện pháp giảm nhẹ, thích ứng, và khắc phục. Báo cáo ĐTM phải được lập trước khi triển khai xây dựng dự án và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
• Giấy phép môi trường (GPM): là loại hồ sơ môi trường dành cho các doanh nghiệp có hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có tác động đến môi trường, cần phải được cấp phép để hoạt động, xả thải, nhập khẩu phế liệu, hay tham gia các dự án đầu tư công có liên quan đến môi trường. Giấy phép môi trường được cấp bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền sau khi doanh nghiệp hoàn thành công trình bảo vệ môi trường và xác nhận đạt tiêu chuẩn xả thải.
• Đăng ký môi trường (ĐKM): là loại hồ sơ môi trường dành cho các doanh nghiệp có hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có tác động đến môi trường nhưng không thuộc trường hợp phải lập báo cáo ĐTM hay cấp giấy phép môi trường. Đăng ký môi trường là việc doanh nghiệp tự khai báo các thông tin về hoạt động, tác động, và biện pháp bảo vệ môi trường của mình trên hệ thống thông tin môi trường quốc gia.

Xác định thời gian lập hồ sơ theo quy định

Doanh nghiệp cần xác định thời gian doanh nghiệp phải lập từng loại hồ sơ môi trường theo quy định của pháp luật. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, thời gian lập hồ sơ môi trường như sau:

• Báo cáo ĐTM: phải được lập trước khi triển khai xây dựng dự án và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Thời gian lập báo cáo ĐTM phụ thuộc vào quy mô, tính chất, và đặc thù của từng dự án, nhưng không được quá 12 tháng kể từ ngày bắt đầu lập báo cáo.
• Giấy phép môi trường: phải được cấp trước khi doanh nghiệp bắt đầu hoạt động, xả thải, nhập khẩu phế liệu, hay tham gia các dự án đầu tư công có liên quan đến môi trường. Thời gian cấp giấy phép môi trường không được quá 30 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ của doanh nghiệp.
• Đăng ký môi trường: phải được thực hiện trước khi doanh nghiệp bắt đầu hoạt động, xả thải, nhập khẩu phế liệu, hay tham gia các dự án đầu tư công có liên quan đến môi trường. Thời gian đăng ký môi trường không được quá 15 ngày làm việc kể từ ngày doanh nghiệp khai báo các thông tin trên hệ thống thông tin môi trường quốc gia.

Xác định năng lực thực hiện hoặc thuê đơn vị tư vấn uy tín

Doanh nghiệp cần xác định năng lực thực hiện hoặc thuê đơn vị tư vấn uy tín để lập hồ sơ môi trường. Việc lập hồ sơ môi trường đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực tế, và khả năng phân tích, đánh giá, và trình bày các thông tin một cách khoa học, chính xác, và khách quan. Doanh nghiệp có thể tự lập hồ sơ môi trường nếu có đủ năng lực và nguồn lực, hoặc có thể thuê đơn vị tư vấn có uy tín và đủ điều kiện để lập hồ sơ môi trường cho doanh nghiệp. Khi thuê đơn vị tư vấn, doanh nghiệp cần lựa chọn kỹ lưỡng, đối chiếu các tiêu chí như: kinh nghiệm, chất lượng, giá cả, thời gian, và cam kết của đơn vị tư vấn.

Những khó khăn thường gặp khi lập hồ sơ môi trường

Lập hồ sơ môi trường là một quá trình phức tạp và gặp nhiều khó khăn. Một số khó khăn thường gặp khi lập hồ sơ môi trường là:

Thực hiện nhiều thủ tục hành chính gây mất thời gian và chi phí

Lập hồ sơ môi trường là một trong những thủ tục hành chính liên quan đến môi trường mà doanh nghiệp phải thực hiện. Tuy nhiên, lập hồ sơ môi trường không phải là thủ tục hành chính duy nhất mà doanh nghiệp phải thực hiện. Doanh nghiệp còn phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính khác như: đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế, đăng ký bảo hiểm xã hội, đăng ký lao động, đăng ký an toàn lao động, đăng ký phòng cháy chữa cháy, đăng ký sử dụng đất, đăng ký sử dụng nước, đăng ký sử dụng năng lượng, đăng ký sử dụng hóa chất, đăng ký sử dụng phế liệu, v.v. Việc thực hiện nhiều thủ tục hành chính gây ra nhiều rắc rối, mất thời gian, và chi phí cho doanh nghiệp. Ngoài ra, việc thực hiện nhiều thủ tục hành chính cũng tạo ra nhiều rủi ro về sai sót, thiếu sót, hoặc vi phạm các quy định pháp luật.

Một hồ sơ phải trải qua nhiều quy trình khác nhau gây khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát

Lập hồ sơ môi trường là một quá trình liên tục và không dừng lại ở một bước nào. Một hồ sơ môi trường phải trải qua nhiều quy trình khác nhau như: lập hồ sơ, nộp hồ sơ, xem xét hồ sơ, phê duyệt hồ sơ, cấp phép hồ sơ, giám sát hồ sơ, đánh giá hồ sơ, gia hạn hồ sơ, điều chỉnh hồ sơ, v.v. Mỗi quy trình lại có những yêu cầu, thủ tục, và thời hạn riêng. Việc theo dõi và kiểm soát các quy trình này đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự phối hợp, liên lạc, và cập nhật thông tin thường xuyên với các cơ quan nhà nước có liên quan. Điều này gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là khi có sự thay đổi về nhân sự, chính sách, hay quy định.

Nhiều doanh nghiệp bị xử phạt vì không lập đúng loại hồ sơ

Lập hồ sơ môi trường là một nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp đối với môi trường. Nếu doanh nghiệp không lập hồ sơ môi trường, hoặc lập hồ sơ môi trường không đúng loại, không đúng thời hạn, không đúng nội dung, hoặc không đúng quy trình, doanh nghiệp sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật. Mức xử phạt có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, hoặc thậm chí là đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép hoạt động. Nhiều doanh nghiệp đã phải chịu những hậu quả nặng nề vì không lập hồ sơ môi trường đúng cách.

Thiếu người chuyên trách môi trường trong doanh nghiệp

Lập hồ sơ môi trường là một công việc đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực tế, và khả năng phân tích, đánh giá, và trình bày các thông tin một cách khoa học, chính xác, và khách quan. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có người chuyên trách môi trường, hoặc có đủ nguồn lực để đào tạo và duy trì nhân sự môi trường. Điều này gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp trong việc lập hồ sơ môi trường, đặc biệt là khi có sự thay đổi về quy định, tiêu chuẩn, hay công nghệ liên quan đến môi trường. Doanh nghiệp cần nhận thức được tầm quan trọng của việc có người chuyên trách môi trường, hoặc thuê đơn vị tư vấn uy tín để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc lập hồ sơ môi trường.

Xem thêm: Quy định thời hạn của giấy phép môi trường là bao lâu?

Lợi ích của việc lập hồ sơ môi trường

Lập hồ sơ môi trường không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý mà còn là một biện pháp hữu hiệu để doanh nghiệp bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Lập hồ sơ môi trường mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, như:

Đảm bảo tuân thủ pháp luật và tránh rủi ro

Lập hồ sơ môi trường giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, đồng thời tránh rủi ro về xử phạt, đình chỉ, hoặc thu hồi giấy phép hoạt động. Lập hồ sơ môi trường cũng giúp doanh nghiệp phòng ngừa và khắc phục kịp thời các vấn đề về môi trường có thể xảy ra trong quá trình hoạt động, xả thải, nhập khẩu phế liệu, hay tham gia các dự án đầu tư công có liên quan đến môi trường.

Nâng cao uy tín, trách nhiệm, và cạnh tranh

Lập hồ sơ môi trường giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, trách nhiệm, và cạnh tranh trên thị trường. Lập hồ sơ môi trường chứng tỏ doanh nghiệp có ý thức và thái độ tôn trọng, bảo vệ, và cải thiện môi trường. Lập hồ sơ môi trường cũng giúp doanh nghiệp tạo được niềm tin và sự hài lòng của khách hàng, đối tác, nhà đầu tư, cộng đồng, và xã hội. Lập hồ sơ môi trường cũng giúp doanh nghiệp tiếp cận được các cơ hội hợp tác, hỗ trợ, và phát triển với các tổ chức trong và ngoài nước có liên quan đến môi trường.

Tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả kinh doanh

Lập hồ sơ môi trường giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả kinh doanh. Lập hồ sơ môi trường giúp doanh nghiệp phát hiện và loại bỏ các nguyên nhân gây ô nhiễm, lãng phí, và mất mát các tài nguyên thiên nhiên, sinh thái, hay văn hóa. Lập hồ sơ môi trường cũng giúp doanh nghiệp áp dụng các biện pháp giảm nhẹ, thích ứng, và khắc phục các tác động của hoạt động kinh doanh đến môi trường. Lập hồ sơ môi trường cũng giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng, và giá trị của sản phẩm, dịch vụ, và thương hiệu. Lập hồ sơ môi trường cũng giúp doanh nghiệp tận dụng được các nguồn lực tái tạo, tái chế, và tái sử dụng, cũng như các công nghệ tiên tiến và thân thiện với môi trường.